Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krośnie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 sierpnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Krośnie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: sędzia SO Arkadiusz Trojanowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Małgorzata Kalisz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 sierpnia 2019 roku

sprawy S. J., c. Z. i J., ur. (...) w N.

obwinionej o wykroczenie z art. 150 k.w.

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Rejonowego w Jaśle z dnia 15 kwietnia 2019 roku, sygn. akt II W 603/18

I.  utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy,

II.  zwalnia oskarżyciela posiłkowego M. C. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sadowych za postępowanie odwoławcze, w tym od opłaty za drugą instancję,

III.  zasądza od oskarżyciela posiłkowego M. C. na rzecz oskarżonej S. J. kwotę 840 zł /osiemset czterdzieści złotych/, tytułem zwrotu kosztów obrony w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Oskarżyciel posiłkowy M. C. skierował do Sądu Rejonowego w Jaśle wniosek o ukaranie S. C. zarzucając jej, że w bliżej nieustalonym dniu listopada 2017r., w miejscowości N., uszkodziła, nienależący do niej, ogród warzywny i owocowy poprzez zaoranie gruntu, działając na szkodę M. C., to jest wykroczenie z art. 150 k.w.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Jaśle z dnia 15 kwietnia 2019 roku, sygn. akt II W 603/18, obwiniona S. J. został uniewinniona od zarzutu popełnienia czynu opisanego we wniosku, a kosztami sądowymi obciążono Skarb Państwa.

Powyższy wyrok, w całości, zaskarżyła pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego.

Apelacja zarzuciła orzeczeniu:

a) na zasadzie art. 438 pkt 2 k.p.k, w zw. z art. 109 § 2 k.p.w, obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia, tj.:

-

art. 170 §1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 39 §1 i 2 k.p.w, poprzez oddalenie wniosków dowodowych oskarżyciela zgłoszonych na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2019r. o dopuszczenie dowodu z dokumentacji fotograficznej mającej wykazać, że na wiosnę 2018r. na działce, wbrew twierdzeniom obwinionej, wyrosły ziemniaki oraz jaka część działki została objęta innowacyjną uprawą jako nie mającego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy; w sytuacji gdy dokumentacja fotograficzna stanowiła dowód tego co było uprawiane na działce przez M. C., w szczególności, że rosły tam ziemniaki co zostało zniszczone, a ponadto oddalenie powyższych wniosków nie zostało w sposób należyty uzasadnione;

-

art. 170 §1 pkt. 5 k.p.k. w zw. z art. 39 §1 i 2 k.p.w. w zw. z art. 67§1 i 2 k.p.w. poprzez nie zastosowanie i dopuszczenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadka J. J., S. B. i W. W. na okoliczności podane we wniosku dowodowym z dnia 12 marca 2019r., gdy dowód ten zmierzał do przedłużenia postępowania, zaś obwiniona miała możliwość składania wniosków w takim terminie, które pozwoliłyby na przeprowadzenie dowodów na rozprawie w dniu 13 marca 2019r. bez konieczności wyznaczania następnego terminu rozprawy o czym została pouczona na co na niej miesiąc przed wyznaczonym terminem rozprawy;

-

art. 4 k.p.k., 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. oraz art. 410 k.pk. w zw. z art. art. 82 § 1 k.p.w. poprzez dowolną i wybiórczą ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegającej na obdarzeniu walorem wiarygodności zeznań świadków J. J., S. B., W. W. oraz wyjaśnień S. J., gdyż są spójne, wzajemnie się uzupełniają tworząc logiczną całość, nadto zeznania matki obwinionej J. J. są zgodne z zenanami pozostałych świadków, zaś wyjaśnienia obwinionej są zgodne z ustalonym stanem faktycznym, gdy jest to sprzeczne z zasadami prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego, czego potwierdzeniem jest m.in. treść pisemnego uzasadnienia wyroku, gdzie Sąd wskazuje, że świadek W. W. nie był na działce kolejnym akapicie wskazuje, że świadek ten jako jedyny był na działce stron w N.. Dokonując oceny zgromadzonego materiału pominięto dokumentację fotograficzną oznaczoną nr (...) _ (...).jpg, (...)_ (...).jpg, na której widać, iż zaorany został nie tylko fragment pastwiska, ale również część działki na której oskarżyciel posiłkowy stworzył miejsce do prowadzania upraw przy pomocy zrębków drewna, co było sprzeczne z zasadami prawidłowego rozumowania. Ponadto, odmowa waloru wiarygodności zeznaniom M. C. i ich pominięcie, mimo że znajdują one potwierdzenie w przedstawionym materiale dowodowym w postaci dokumentacji fotograficznej równie stanowi o naruszeniu zasady swobodnej oceny materiału dowodowego, albowiem jest to sprzeczne z zasadami prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego. Nadto, brak oceny materiału dowodowego w postaci dokumentacji fotograficznej potwierdzającej fakt zniszczenia ogrodu przesądza o wybiórczej jego ocenie, co mogło mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie,

-

art. 82§1 k.p.w. w zw. z art. 424 §1 pkt 2 k.p.k poprzez niewłaściwe ich zastosowanie polegające na braku wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku, czyniąc tym niemożność weryfikacji prawidłowości wydanego orzeczenia,

b) na zasadzie art. 438 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. błąd w ustaleniach stanu faktycznego przyjętego za podstawę wydania zaskarżonego orzeczenia mający istotny wpływ na treść wydanego wyroku, tj.:

-

przyjęcie przez Sąd, że jesienią obwiniona podjęła decyzję o spulchnieniu części działki podczas gdy jesienią obwiniona podjęła decyzję o spulchnieniu części działki poprzez zaoranie jej mimo, iż wcześniej nie wykazywała tym żadnego zainteresowania, a wszystko to było konsekwencją zawiadomienia przez M. C. KRUS Oddział w J. o potrzebie rozłączenia kont stron dotyczących ubezpieczenia społecznego rolników gdy nie był w stanie opłacać składek za siebie i obwinioną,

-

przyjęcie przez Sąd, że strony miały inne koncepcje zagospodarowania, nie doszli w tej kwestii do porozumienia i oskarżyciel posiłkowy zażądał od obwinionej, aby nie ingerowała w zagospodarowanie działki, podczas gdy z wyjaśnień obwinionej wynika, że nie ingerowała ona w poczynania oskarżyciela na działce, nie podejmowała decyzji dot. tego co będzie na działce i jak będzie ona uprawiana, nie wykazywała zainteresowania działką, a nawet nie była na niej widywana;

-

przyjęcie przez Sąd, że na zaoranym kawałku wiosną 2018r. obwiniona zasadziła warzywa, podczas gdy nie potwierdza tego materiał dowodowy;

-

przyjęcia przez Sąd, że S. B. zaorał tę część działki, która była porośnięta trawą, podczas gdy na dokumentacji fotograficznej widać, iż zaorany został także fragment na którym prowadzone były uprawy

Pełnomocnik oskarżyciela wniosła o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uznanie obwinionej za winną popełnienia zarzucanego jej wykroczenia, ewentualnie o

2) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuję:

Bez rozstrzygania podniesionych w apelacji zarzutów i merytorycznego odniesienia się do treści zaskarżonego wyroku musiał on zostać utrzymany w mocy.

W przedmiotowej sprawie, co umknęło w trakcie jej prowadzenia zarówno Sądowi orzekającemu, jak i stronom postępowania, doszło do zaistnienia okoliczności wyłączającej postępowanie, określonej w art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w. – nastąpiło przedawnienie orzekania.

W myśl powołanego przepisu nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy nastąpiło przedawnienie orzekania. Z kolei art. 104 § 1 pkt 7 k.p.w. rozstrzyga, iż sąd odwoławczy uchyla zaskarżone orzeczenie, niezależnie od granic zaskarżenia, podniesionych zarzutów i wpływu uchybienia na treść orzeczenia, jeżeli zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 5 § 1 pkt 4-10. Jednak, zgodnie z treścią art. 104 § 1a k.p.w. uchylenie orzeczenia jedynie z powodów określonych w § 1 pkt 6 oraz w art. 5 § 1 pkt 4 i 5 może nastąpić tylko na korzyść obwinionego.

W sytuacji, gdy Sąd Odwoławczy ustalił istnienie okoliczności wyłączającej postępowanie w postaci przedawnienia orzekania, a w sprawie zapadł wyrok uniewinniający, jedynym możliwym rozstrzygnięciem jest utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy. „Nie może budzić wątpliwości, że rozstrzygniecie uniewinniające obwinionego od stawianych mu zarzutów jest dla niego najkorzystniejsze z możliwych, a zatem każde inne, w tym umarzające postępowanie, jest dla niego mniej korzystne”. /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2015 r., sygn. V KK 91/15, Prok.i Pr.-wkł. 2015/7-8/14, LEX nr 1681533, KZS 2015/7-8/34/

Przechodząc do ustaleń w zakresie przedawnienia orzekania należy przytoczyć przepisy art. 45 § 1 k.w. oraz art. 59 § 2 k.p.w.

W myśl art. 45 § 1 k.w. karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok; jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu. Natomiast art. 59 § 2 k.p.w. stanowi, iż jeżeli wniosek o ukaranie odpowiada warunkom formalnym, prezes sądu, wszczynając postępowanie zarządzeniem kieruje sprawę do rozpoznania na rozprawie lub na posiedzeniu.

Przywołać należy także § 273 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2015 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych /obowiązującego w dniu wniesienia w przedmiotowej sprawie wniosku o ukaranie/ zgodnie z którym „prezes sądu, po wpłynięciu … wniosku o ukaranie lub innego pisma zastępującego akt oskarżenia, wydaje pisemne zarządzenie o wszczęciu postępowania w sprawach o wykroczenia.”

Wobec wskazanej we wniosku o ukaranie daty popełnienia zarzucanego czynu /nieustalony dzień listopada 2017r./ istotne jest zatem, przy ocenie czy nastąpiło przedawnienie orzekania /karalność wykroczenia/, ustalenie kiedy doszło do wszczęcia postępowania w sprawie.

Tymczasem, szczegółowa analiza akt prowadzi do wniosku, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do formalnego wszczęcia postępowania i wydania koniecznego pisemnego zarządzenia prezesa sądu, przewodniczącego wydziału czy upoważnionego sędziego.

Po wpłynięciu w dniu 22 czerwca 2018r., złożonego przez oskarżyciela posiłkowego M. C., wniosku o ukaranie, zarządzeniem przewodniczącej Wydziału zwrócono się do Komisariatu Policji w N. o doręczenie akt, dotyczących popełnienia wykroczenia przez S. C. /ówczesne nazwisko obwinionej/.

Następnie, zarządzenie sędziego wylosowanego do sprawy, zwrócono się do Komendy Powiatowej Policji w J. z zawiadomieniem o wniesieniu wniosku o ukaranie przeciwko obwinionej.

Kolejne zarządzenie z dnia 15 października 2018r. dotyczy zwrotu pokrzywdzonemu, w trybie art. 59 § 1 k.p.w., wniosku o ukaranie z uwagi na brak warunków formalnych wskazanych w art. 57 § 2 k.p.w.

Po uzupełnieniu wniosku Sąd Rejonowy wydał, w dniu 6 grudnia 2018r. wyrok nakazowy skazujący obwinioną za zarzucany jej czyn. Na skutek złożenia sprzeciwu wyrok ten utracił moc.

Zważywszy jednak na brak koniecznego zarządzenia o wszczęciu postepowania, już w dacie wydania wyroku, doszło do przedawnienia karalności zarzuconego obwinionej wykroczenia. Od czasu popełnienia czynu upłynął bowiem rok, a w tym okresie nie doszło do wszczęcia postępowania.

Wobec istnienia jednoznacznych w swojej treści przepisów o konieczności wydania pisemnego zarządzenia o wszczęciu postępowania, nie można domniemywać takiego wszczęcia przez podjęcie przez sąd określonych czynności, w tym wezwania pokrzywdzonego o usunięcie braków formalnych w trybie art. 59 § 1 k.p.w. Wzajemne usytuowanie tego przepisu z § 2 wskazuje, że dopiero w momencie, gdy wniosek o ukaranie odpowiada warunkom formalnym, prezes sądu, wszczyna postępowanie zarządzeniem. Także orzecznictwo sądowe i doktryna nie akceptuje praktyki domniemania momentu wszczęcia postępowania.

Zresztą nawet gdyby przyjąć, że takim domniemanym wszczęciem jest wydanie wyroku nakazowego, to i tak nastąpiło by to po upływie roku od czasu popełnienia czynu.

Także w żadnym momencie, prowadzonego przez Komisariat Policji w N., postępowania nie wydano decyzji mogącej procesowo uzasadniać wszczęcie postępowania. Jedyną decyzją wydaną w oparciu o przepisy k.p.w. jest, zatwierdzony przez komendanta, wniosek o odstąpienie od kierowania wniosku o ukaranie z powodu uznania, że czyn nie zawiera znamion wykroczenia /art. 5 § 1 pkt 2 k.p.w./

W tym stanie rzeczy, wobec braku zarządzenie o wszczęciu postępowania, które przerwałoby bieg terminu przedawnienia karalności, wskazany w art. 45 § 1 k.w., doszło do zaistnienia okoliczności wyłączających postępowanie.

W takiej sytuacji Sąd Odwoławczy zobligowany jest do procedowania niezależnie od granic zaskarżenia, podniesionych zarzutów i wpływu uchybienia na treść orzeczenia. Wobec jednoznacznego brzmienia art. 104 § 1a k.p.w. Sąd Okręgowy nie mógł jednak, co jest kodeksowym rozwiązaniem art. 104 § 1 k.p.w. uchylić zaskarżonego orzeczenia i umorzyć postępowania, ale zmuszony został do utrzymania zaskarżonego wyroku w mocy. Wobec uniewinnienia obwinionej uchylenie wyroku i umorzenie postępowania byłoby bowiem działaniem na jej niekorzyść, a takiego rozstrzygnięcia zabrania właśnie wymieniony art. 104 § 1a k.p.w.

Utrzymując zaskarżony wyrok w mocy Sąd Odwoławczy zobligowany był do zdecydowania o kosztach procesu za postępowanie odwoławcze. Sąd uznał, że zasady słuszności przekonują o konieczności zwolnienia oskarżyciela posiłkowego z takich kosztów na rzecz Skarbu Państwa. Natomiast zwrot kosztów obrony obwinionej w postępowaniu odwoławczym określa art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 121 § 1 k.p.w., a ich wysokość § 11 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Przy okazji rozstrzygnięcia o kosztach wytknąć należy Sądowi pierwszej instancji, że obciążając, przy wydaniu wyroku uniewinniającego, kosztami sądowymi Skarb Państwa, naruszył treść art. 119 § 2 pkt 2 k.p.w. Zgodnie z tym przepisem w razie uniewinnienia obwinionego koszty postępowania ponosi w sprawie, w której wniosek o ukaranie złożył oskarżyciel posiłkowy - oskarżyciel posiłkowy.